Category: राष्ट्रिय

पुलिस स्टेशन में फोटो खींचना कानून का उल्लंघन नहीं : कोर्ट … कोर्ट ने रद्द की युवक के खिलाफ दर्ज एफआईआर…. पीड़ित को 25 हजार रुपए मुआवजा देने का निर्देश

मुम्बई –  लोग शिकायत दर्ज कराने के लिए पुलिस स्टेशनों में जाने के लिए स्वतंत्र हैं और वहां तस्वीरें लेना आधिकारिक गोपनीयता अधिनियम के तहत नहीं आता । बॉम्बे हाईकोर्ट ने अपने एक फैसले में यह बात स्पष्ट की है । इसके साथ ही कोर्ट ने पुलिस स्टेशन में शिकायतकर्ता की मोबाइल से तस्वीर खीचने के आरोप में 33 वर्षीय जिशान सिद्दीकी के खिलाफ दर्ज एफआईआर को रद्द कर दिया है ।

न्यायमूर्ति रेवती मोहिते ढेरे व न्यायमूर्ति आरएन लड्डा की खंडपीठ ने यह फैसला सुनाते हुए खंडपीठ ने राज्य सरकार को इस मामले में याचिकाकर्ता ( सिद्दीकी ) को 25 हजार रुपए मुआवजा देने का निर्देश दिया है और जुर्माने की रकम एफआईआर दर्ज करने के लिए जिम्मेदार पुलिस अधिकारी के वेतन से वसूल करने को कहा है । खंडपीठ ने अपने आदेश में साफ किया है कि पुलिस स्टेशन ऐसा स्थान है , जहां लोग शिकायत – एफआईआर दर्ज कराने आते है , अपने साथ हुए अन्याय को दूर करने के लिए आने जाने के लिए स्वतंत्र हैं ।

पुलिस विभाग की ओर से पुलिस स्टेशन में यह बोर्ड लगाया जा सकता है कि पुलिस स्टेशन में फोटोग्राफी प्रतिबंधित है । लेकिन अगर कोई पुलिस स्टेशन में फोटो व वीडियो बनाता है तो निश्चित रूप से यह गोपनीयता अधिनियम 1923 के प्रावधान के  तहत नहीं आएगा ।

सिद्दीकी के खिलाफ मीरा – रोड पुलिस स्टेशन में गोपनीयता अधिनियम की धारा 3 के तहत एफआईआर दर्ज की गई थी । क्योंकि सिद्दीकी ने पुलिस स्टेशन में शिकायतकर्ता की तस्वीर खींची थी । सुनवाई के दौरान सरकारी वकील ने कहा कि सिद्दीकी को इसलिए पुलिस स्टेशन बुलाया गया था , क्योंकि उसके खिलाफ पुलिस को शिकायत मिली थी । सिद्दीकी को शिकायतकर्ता की तस्वीर लेने से मना किया गया था फिर भी उसने अपने मोबाइल फोन से उसकी तस्वीर खींची थी ।

किंतु खंडपीठ ने कहा कि इस मामले में गोपनीयता कानून के तहत मामला दर्ज नहीं किया जा सकता है । पुलिस ने गलत इरादे से याचिकाकर्ता के खिलाफ एफआईआर दर्ज की है । पुलिस के पास कानून के संरक्षण का जिम्मा है । वह उसका दुरुपोयग नहीं कर सकती है । जिस धारा के तहत पुलिस ने मामला दर्ज किया है वह जासूसी के मामले में दर्ज की जाती है । इस मामले में याचिकाकर्ता के खिलाफ आपराधिक मामला नहीं बनता है । इसलिए मामले को लेकर दर्ज एफआईआर को रद्द किया जाता है ।याचिकाकर्ता ने कोर्ट का शुक्रिया अदा किया।

समान आरोग्यसेवेची मागणी करणाऱ्या याचिकेवर सर्वोच्च न्यायालयात सुनावणी…. केंद्र आणि राज्याकडून उत्तरे मागितली

दिल्ली – देशातील प्रत्येक नागरिकाला समान आरोग्य सेवा देण्यात यावी, अशी मागणी करणारी याचिका सर्वोच्च न्यायालयात दाखल करण्यात आली आहे. या याचिकेवर सुनावणी करताना सर्वोच्च न्यायालयाने केंद्र आणि राज्य सरकारला यावर उत्तर दाखल करण्यास सांगितले. न्यायमूर्ती भूषण रामकृष्ण गवई आणि न्यायमूर्ती विक्रम नाथ यांचा समावेश असलेल्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या खंडपीठाने केंद्र आणि राज्य सरकारांना राज्यघटनेच्या कक्षेत समान आरोग्य सेवेबाबत त्यांचे उत्तर दाखल करण्यासाठी ४ आठवड्यांची मुदत दिली आहे. जन स्वास्थ्य अभियान, रुग्ण हक्क अभियान आणि केएम गोपाकुमार यांनी ही याचिका दाखल केली आहे.

क्लिनिकल एस्टॅब्लिशमेंट अॅक्ट 2010 च्या आधारे केंद्र आणि राज्य सरकारला सर्वांना समान आरोग्य सेवा देण्याचे निर्देश द्यावेत, अशी मागणी सर्वोच्च न्यायालयात दाखल करण्यात आलेल्या याचिकेत करण्यात आली आहे. याचिकेत म्हटले आहे की, क्लिनिकल एस्टॅब्लिशमेंट अॅक्टच्या कलम 11 आणि 12 च्या अटींनुसार लोकांना किमान मानकांचे पालन करण्यास सांगितले जावे, उपचारासाठी मूलभूत प्रोटोकॉलचे पालन केले जावे. तसेच या कायद्यातील त्रुटी दूर करण्यासाठी यंत्रणा निर्माण करावी.

सरकारी आरोग्य सेवेत अपेक्षेप्रमाणे प्रगती झालेली नाही, असे याचिकेत नमूद करण्यात आले आहे. सरकारी हॉस्पिटल/ संस्थांमध्ये केवळ ३० टक्के रुग्ण उपचार घेत आहेत. उर्वरित खासगी रुग्णालयात उपचार घेत आहेत. घटनेच्या कलम 47 नुसार देशातील नागरिकांना उत्तम आरोग्य सेवा उपलब्ध करून देणे ही सरकारची जबाबदारी आहे. देशातील आरोग्यसेवेसाठी पायाभूत सुविधा बळकट केल्या पाहिजेत, त्यासाठी पुरेसा अर्थसंकल्प दिला गेला पाहिजे, जेणेकरून अधिकाधिक लोकांना चांगली आरोग्यसेवा मिळावी. आपत्कालीन परिस्थितीतही लोकांना सरकारी रुग्णालयांमध्ये चांगली आरोग्य सेवा दिली जावी.

डास चावल्यावर हृदय-किडनी निकामी!

-रुग्ण 4 आठवडे कोमात राहिला, मांडी कुजली;30 ऑपरेशन्सनंतर जीव वाचला
रॉडरमार्क (जर्मनी) दि. 30- मलेरिया आणि डेंग्यू सारखे आजार डास चावल्याने होतात, पण नुकतेच जर्मनीत एक प्रकरण समोर आले आहे, जे अनोखे तसेच भयावह आहे. येथे एका 27 वर्षीय व्यक्तीला डास चावल्यानंतर तो कोमात गेला. एवढेच नाही तर त्याला ३० ऑपरेशन्सही कराव्या लागल्या.

डासांनी रक्तात विष पसरवले, अनेक अवयव खराब झाले
खरं तर, रॉडरमार्कमध्ये राहणाऱ्या सेबॅस्टियन रोत्शकेला आशियाई वाघांच्या प्रजातीच्या डासाने चावा घेतला होता. ही बाब २०२१ च्या उन्हाळ्यातील आहे. सेबॅस्टियनला जेव्हा डास चावला तेव्हा त्याला फ्लूची लक्षणे दिसू लागली. ते डॉक्टरांकडे पोहोचले. त्याची प्रकृती हळूहळू खराब होत गेली. ना त्याला अंथरुणातून उठता येत होतं, ना काही खाल्लं जात होतं.

यानंतर त्यांना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. डेली स्टारच्या रिपोर्टनुसार, सेबॅस्टियनच्या रक्तात डासांनी विष पसरवले होते. त्याचा संसर्ग इतका धोकादायक होता की सेबॅस्टियनच्या डाव्या मांडीचा जवळजवळ ५०% भाग कुजला. यासोबतच यकृत, किडनी, फुफ्फुस आणि हृदयानेही अनेक वेळा काम करणे बंद केले.
30 शस्त्रक्रिया झाल्या, दोन बोटेही कापण्यात आली
रिपोर्टनुसार, रक्तातील विषबाधामुळे सेबॅस्टियन 4 आठवडे कोमात राहिला. त्याच वेळी, त्याच्या पायाला ठीक करण्यासाठी 30 शस्त्रक्रिया कराव्या लागल्या. यामध्ये त्याच्या पायाची दोन बोटेही अर्धी कापावी लागली. सेरेसिया मॅसरसेन्स नावाच्या बॅक्टेरियाने त्याच्या मांडीला खाल्ल्याचे चाचणी अहवालात उघड झाले आहे. सेबॅस्टियन म्हणतो की तो परदेशात नसल्यामुळे त्याला स्थानिक डास चावला आहे. सध्या त्यांची प्रकृती सुधारण्याचे काम सुरू आहे.

एशियन टायगर ही डासांची धोकादायक प्रजाती आहे
एशियन टायगर डासाचे वैज्ञानिक नाव एडिस अल्बोपिक्टस आहे. हे दक्षिण पूर्व आशियातील उष्णकटिबंधीय आणि उप-उष्णकटिबंधीय भागात आढळते. म्हणूनच याला जंगली मच्छर असेही म्हणतात. गेल्या काही वर्षांपासून हा धोकादायक प्राणी युरोपातील अनेक देशांमध्येही आढळून येत आहे. झिका विषाणू, वेस्ट नाईल विषाणू, चिकनगुनिया आणि डेंग्यू ताप पसरवणाऱ्या इतर डासांप्रमाणेच हा डासही दिवसा झडतो.

वाघ डासात विषाणू किंवा बॅक्टेरिया असल्यास, आपण संसर्गाची मुख्य लक्षणे ओळखू शकता. यामध्ये तीव्र ओटीपोटात दुखणे, उलट्या होणे, चक्कर येणे, ताप, श्वास घेण्यात अडचण येणे, नाकातून आणि हिरड्यांतून रक्त येणे, थकवा, अस्वस्थता, सुजलेले यकृत, उलट्या किंवा रक्तरंजित मल, डोळा दुखणे, डोकेदुखी आणि त्वचेची ऍलर्जी यांचा समावेश होतो. ही लक्षणे डास चावल्यानंतर 3 ते 7 दिवसांनी दिसू शकतात.

 

वेल्ट्रीट अस्पताल पर कार्रवाई पर स्वास्थ मंत्री का स्थगन आदेश
अब नहीं होंगी कल कार्रवाई..
वाड़ी,नागपुर
वाड़ी के वेल्ट्रीट अस्पताल पर कल बन्द करने की कार्रवाई होने वाली थी।वैसी खबर WH न्यूज़ ने प्रसारित की थी।लेकिन सोमवार नप को स्थगन आदेश मिलने से अब कल होने वाली कार्रवाई टल गई है।आदेश की प्रती सोमवार को शाम 6.30 बजे WH न्यूज़ को प्राप्त हुई।खबर लिखे जाने के पहले कोई आदेश प्राप्त नही हुआ।अब वेल्ट्रीट पर कल होने वाली कार्रवाई टल गई है।और संचालक को राहत मिली।अब स्वास्थ्य मंत्री क्या आदेश करते कब करते इसकी और सभी की नजर लगी है।
स्वास्थ्य मंत्री ने कैसा आदेश दिया प्रति पढ़िए..!

युवक कांग्रेस ने किया राज भवन के सामने आंदोलन…राज्यपाल चले जाओ के लगाए नारे
 वाड़ी,नागपुर – राज्यपाल भगत सिंह कोश्यारी और बी जे पी प्रवक्ता सुधांशु त्रिवेदी के छत्रपति शिवाजी महाराज पे अपमानजनक बयान के विरोध में सोमवार को युवक कांग्रेस के प्रदेश सचिव अश्विन बैस के नेतृत्व में नागपूर स्थित राज्यपाल के राजभवन के सामने आंदोलन किया।

राज्यपाल भगतसिंह कोश्यारी और बी.जे.पी प्रवक्ता सुधांशु त्रिवेदी के फोटो पर कालीक पोतकर निषेध व्यक्त किया और राज भवन घुसने का प्रयास किया जिसपर पुलिस ने कार्यकर्त्ताओ को हिरासत में लिया।अश्विन बैस लेने पर बैस ने कहा की राज्यपाल कोश्यारी की अब हुशारी नहीं चलेगी।राज्यपाल कोश्यारी माफी मांगो व चले जाओ। हमारे आराध्य दैवत श्री छत्रपती शिवाजी महाराज कोई बात बर्दाश्त नही करेंगे।

ग्रामीण युवक कांग्रेस उपाध्यक्ष आशीष मंडपे ने कहा कि सुधांशु त्रिवेदी ने शिवाजी महाराज पर अपतिजनक टिपनी कर देश कि जनता कि भावनाओं को ठेस पहुंचाने का काम किया साथ ही देश मे सुव्यवस्था बिगाड़ने का काम राज्यपाल ओर बी.जे.पी प्रशासन कर रही है।नागपूर शहर युवक कांग्रेस के नेता वसीम खान ने राज्यपाल भगत सिंह कोश्यारी को आर.एस.एस का दलाल बताया ओर छत्रपति शिवाजी महाराज की शान में अपमान जनक टीपनी करने पर माफी मांगने की मांग की।आन्दोलन में अश्विन बैस,आशीष मंडपे,
वसीम खान,प्रतीक कोले, शुभाजीत कुंडू,विवेक प्रधान, तौसीफ शेख, निशांत इंदुरकर, सुशांत गनविर, दानिश बाबा, तुशार ढाकने , समीर तिमंडे,उपस्थित थे।

वेलट्रीट अस्पताल को बंद करने गए अधिकारी वापस लौटे…2 मरीज आयुसी में भर्ती थे…अब 22 नवम्बर को होंगी कार्रवाई ...मुख्यधिकारी पर राजनीतिक दबाव… फिर भी अपने अधिकारियों को जांच के लिए भेजा।
अब कोई कार्रवाई नहीं हुई तो सामाजिक संस्था जनहित याचिका दायर करेगी

 वाडी,नागपुर  :- सिविल सर्जन ने वाडी स्थित वेलट्रीट मल्टीस्पेशियलिस्ट अस्पताल को बंद करने के आदेश के बावजूद अस्पताल बेधड़क चल रहा है।शुक्रवार को नप अधिकारी कार्रवाई करने गए लेकिन अस्पताल में दो मरीज गंभीर हालत में आयुसीयू में भर्ती होने से सील कार्रवाई नही की।अब 22 नवम्बर को कार्रवाई करेंगे ,कार्रवाई के दौरान स्वास्थ्य अधिकारी व पुलिस रहेंगे यह जानकारी मुख्यधिकारी डॉ. विजय देशमुख़ में दी।

मुख्यधिकारी ने सिविल सर्जन के आदेश पर अस्पताल के संचालक डॉ. राहुल ठवरे को 18 नवम्बर को खुद होकर अस्पताल बन्द करने की नोटिस जारी की थी।लेकिन ठवरे ने सीईओ के पत्र को नहीं माना और अपने अस्पताल का संचालन करते हुए शुक्रवार को नप के अधिकारियों के जांच में पाए गए।2 मरीज आइसीयू तथा 4 मरीज सामान्य वार्ड में भर्ती पाए गए।आदेश के बावजूद अस्पताल बन्द नही किया ,अगर कोई आपदा आती है तो सवाल उठता है कि इसका जिम्मेदार कौन होगा। विजय देशमुख पर अस्पताल सील नही करने राजनीतिक दबाव भी आ रहा है।बावजूद मुख्यधिकारी डॉ. विजय देशमुख वरिष्ठ अधिकारियों के आदेश का पालन कर रहे हैं।

सूत्र ने बताया कि देशमुख़ को कार्रवाई नही करने फोन पर फोन आ रहे है। फोन करने वाले से देशमुख़ ने साफ कह दिया अगर आप कार्रवाई बंद करना चाहते हैं तो मुझे एक पत्र दें। मुझसे कार्रवाई के संदर्भ में बार-बार कलेक्टर और पत्रकारों द्वारा पूछताछ हो रही है।
डॉ. राहुल ठवरे ने स्वास्थ्य मंत्री की और सीएस के आदेश पर स्थगिति देने के लिए विनंती की।लेकिन नप को अबतक कोई आदेश प्राप्त नही हुए।अब मंगलवार को कार्रवाई के लिए नप ने पुलिस को भी पत्र दिया है।अब कार्रवाई निश्चित होंगी।

सवाल उठ रहा है कि बार-बार अस्पताल बंद करने के आदेश के बावजूद अस्पताल निदेशक राहुल ठवरे नियमों का उल्लंघन क्यों करते हैं और प्रशासन उनके खिलाफ कार्रवाई क्यों नहीं करता अब कार्रवाई नहीं हुई तो एक बड़ी सामाजिक संस्था इस मामले में पहल करेगी और हाईकोर्ट में जनहित याचिका दायर करेंगे।

उपमुख्यमंत्री को दिया पत्र..!

उपमुख्याधिकारी देवेंद्र फडनवीस को विशाल खेमचंदानी ने अस्पताल पर कार्रवाई करने दिए पत्र पर उपमुख्यमंत्री ने उसी पत्र पर जिलाधिकारी को  लिखा है  की अस्पताल पर तुरन्त कार्रवाई करें… अब कार्रवाई तो होंगी लेकिन अस्पताल संचालक ने नप का जो फर्जी प्रामानपत्र बनाकर सीएस का अनुमिति पत्र हासिल किया उसकी भी जांच होने की मांग उठ रही है।

२०२४चा महासंग्राम आणि
नव्या भारताच्या निर्मितीसाठी..
–
ज्ञानेश वाकुडकर
•••
(‘राष्ट्रप्रथम’ या वार्षिकांकाच्या प्रथम दिवाळी अंकासाठी लिहिलेला हा विशेष लेख.. साभार. संपादक – चंद्रकांत झटाले)
–
राहूल गांधी यांची पदयात्रा जोरात आहे. प्रचंड प्रतिसाद मिळतो आहे. राहूल गांधी लोकात मिसळत आहेत. गांधी घराण्याचे ग्लॅमर त्यांच्याकडे जन्मजात होते, पण या पदयात्रेमुळे ते लोकनेते होण्याच्या दिशेने निघाले आहेत. या दृष्टीने त्यांचा पुढील प्रवास महत्वाचा असेल.

मोदी यांच्या राष्ट्रीय राजकारणातील उदयानंतर देश एका मोठ्या संकटात सापडला आहे. आज हुकुमशाहीचा धोका समोर स्पष्टपणे दिसतो आहे. पण सामाजिक, आर्थिक, धार्मिक, राजकीय अनर्थाची सुरुवात २०१३ पासूनच झालेली आहे. गोवा अधिवेशनात मोदी यांना भाजपाने प्रचार प्रमूख नियुक्त केले होते. मोदी यांच्या दबावापुढे संघ झुकला आणि संजय जोशी यांना पक्षाच्या केंद्रीय कार्यकारिणीतून काढले होते. आणि त्याचक्षणापासून पक्षात मोदी यांची मनमानी सुरू झाली.

२०१४ला भाजपा सत्तेत आली. मोदी पंतप्रधान झाले. आणि हिंदुत्ववादाच्या नावाने सनातनी हिंदू किंवा गोडसेवादी हिंदूनी देशात थैमान घालायला सुरुवात केली. मॉब लिंचीग सुरू झाले. गोमांसाच्या बहाण्याने विशिष्ट समुदायाच्या घरात घुसून हत्या करण्यात आल्या. तालिबान्यांचा भारतीय अवतार देशात बघायला मिळाला.

संघ ही भाजपची मातृसंस्था आहे. मोदी हे संघाचे प्रॉडक्ट आहेत. अडवाणी यांच्या रथयात्रेने देशभर जी विषाची पेरणी केली होती, त्याला आलेलं विनाशी फळ म्हणजे मोदी! गुजरात दंग्यानंतर मोदींना मुख्यमंत्री पदावरून हटवू नये, यासाठी खुद्द अडवाणी दबाव टाकत होते. त्याच अडवाणींचा पाणउतारा मोदींनी प्रधान मंत्री होताच केल्याचे देशाने पाहिले आहे.

मोदी यांची एकूणच राजकीय, आर्थिक नीती अफलातून आहे. कसलीही पूर्वतयारी न करता जाहीर केलेली नोटबंदी, शेखचील्लीप्रमाणे अचानक जाहीर केलेले लॉक डाऊन, जीएसटीचा गोंधळ, करोना काळातील अंदाधुंद निर्णय, गंगेतून वाहणारी असंख्य लावारिस प्रेतं, सैतानी कृषी कायदे, शेतकरी आंदोलकांच्या अंगावर मंत्री पुत्राने राजरोस गाडी घालणे, बुलडोझर, विरोधकांच्या बाबतीत इडीच्या कारवाया, ब्लॅक मेल करून आमदार फोडणे, सरकारं पाडणे इत्यादी प्रकार अत्यंत संतापजनक आहेत. आणि धडधडीत खोटं बोलणे, हा तर त्यांचा आवडीचा विषय आहे. सत्तेचा उन्माद ठासून भरला आहे. ’या देशात आता आम्ही म्हणू तेच होईल, बाकी सारे गुलाम आहेत. देश हा दोन चार लोकांची खाजगी प्रॉपर्टी आहे’ अशा आविर्भावात सत्ताधारी वागत आहेत. मुख्य मिडिया पूर्णतः खरेदी केला गेला, न्यायव्यवस्था बटिक झाली. मोदी, शहा, योगी आणि संघ मोकाट सुटले. मागचा पुढचा कसलाही विचार केला नाहीत.

एकंदरीत देश एका भयंकर संकटात सापडलेला आहे. २०२४ची निवडणूक देशाचे, लोकशाहीचे भवितव्य ठरवणारी निवडणूक असेल. यावेळी जर मोदी – शहा यांच्या तावडीतून देश सोडवता आला, तरच लोकशाही जिवंत राहील. देश बर्बाद झालाच आहे, तो पुन्हा सावरता येईल, पण त्यासाठी प्रचंड मेहनत करावी लागेल. सर्वच क्षेत्रात नवी आणि विवेकपूर्ण मांडणी करावी लागेल. समाजात परस्पर विश्वासाचे वातावरण तयार करावे लागेल. न्यायव्यवस्था स्वच्छ करावी लागेल. धर्माचा उन्माद आणि अन्य धर्मीयांचा द्वेष अगदी शिगेला पोचला आहे, त्यातून मार्ग कसा काढता येईल, यावर चिंतन झाले पाहिजे. त्यासाठी नव्या, प्रामाणिक आणि दूरदर्शी नेतृत्वाची देशाला गरज आहे. त्या दृष्टीने आपली काय तयारी आहे, यावर आपले भवितव्य अवलंबून आहे. आणि दुर्दैवाची गोष्ट अशी की, कोणत्याही प्रस्थापित पक्षाकडे याबाबतीत ठोस असा कुठलाही कार्यक्रम दिसत नाही. केवळ एक दुसऱ्यावर आरोप केल्याने देशाचे प्रश्न सुटणार नाहीत. उलट ते आणखी गंभीर होतील. निदान आतातरी आपण भानावर आले पाहिजे.

आम्ही ’लोकजागर’ तर्फे बारा कलमी कार्यक्रम तयार केला आहे. त्यावर विचारवंतांनी, राजकीय नेत्यांनी, युवकांनी, समाजसेवी संस्थांनी, उद्योगपतींनी, महिलांनी, शेतकरी आंदोलकांनी गांभीर्याने विचार करावा, अशी अपेक्षा आहे. (’समतावादी हिंदू धर्म आणि नवा भारत’ या पुस्तकात ’लोकजागर’ ची भूमिका सविस्तर मांडली आहे. तेच आमचे व्हिजन डाक्युमेंट आहे, असे म्हणता येईल.)

लोकजागरचा बारा कलमी कार्यक्रम
१) माझा धर्म – माझ्या घरात, माझ्या मनात!
२)झिरो ते हिरो अर्थव्यवस्था
३) जनतेचा उमेदवार, लोकांची लोकशाही
४) गाव तिथे उद्योग, घर तिथे रोजगार
५) कृषी धर्म, कृषी संस्कृती
६) सामाजिक उद्योग, सामाजिक सरकार
७) मोफत शिक्षण, मोफत आरोग्य
८) एक गाव, एक परिवार
९) युवा भारत, नवा भारत
१०) गतिशील न्यायालये, पारदर्शी न्याय
११) प्रगत महिला, समर्थ समाज
१२) सर्वसमावेशक समाज, सर्वसमावेशक सत्ता

आपण एका एका मुद्याचा स्वतंत्र पणे थोडक्यात विचार करू.

१.*माझा धर्म – माझ्या घरात, माझ्या मनात*
धर्मांधता ही कमी अधिक प्रमाणात जगाचीच समस्या झालेली आहे. मूळ धर्माची शिकवण कितीही उदात्त असो, त्याला विकृत करणारे काही लोक प्रत्येक धर्मात असतात. जसे तिकडे तालिबानी आहेत, तसेच म्यानमार, श्रीलंका या देशात बुद्ध धर्मियांची सत्ता आहे. त्यांच्या अतिरेकाच्या कहाण्या काही नविन नाहीत. पण त्यात धर्माचा दोष नाही. त्यासाठी एखाद्या धर्माला, जाती समूहाला सरसकट दोषी ठरविणे योग्य नाही. भारतात देखिल हिंदुत्वाच्या नावावर काही धर्मांध शक्तींनी धुमाकूळ घातला आहे.

भारतामध्ये हिंदू धर्मियांची संख्या ७८ टक्के म्हणजेच सुमारे ११० कोटींच्या घरात आहे. त्यात काही मोजके लोक तालिबानी प्रवृत्तीचे आहेत. त्यांच्या पापासाठी सरळ सरळ हिंदू धर्माला टार्गेट करणे, ही तथाकथित बुद्धिजीवी किंवा अर्धवट पुरोगामी लोकांची सर्वात मोठी चूक आहे. काही मोजके आंबेडकरवादी आणि काही बामसेफी लोक यात आघाडीवर आहेत, असे दुर्दैवाने सांगावे लागते. त्यांची भूमिका स्पष्टपणे संघाच्या फायद्याची आहे, हे त्यांना कळत नाही.

प्रत्येक धर्मात गट तट आहेत. वैज्ञानिक मांडणी असणारा बुध्द धर्मही त्याला अपवाद नाही. अशावेळी बुद्ध धर्मियांनी हिंदू धर्मीय लोकांना दोष देत बसण्यापेक्षा आपाल्या धर्मात घुसलेल्या विकृतीचा विरोध करणे, जास्त योग्य आहे. बुद्ध धर्मात १. महायान, २. हीनयान, ३. नवयान असे पंथ, प्रवाह आहेत. तसेच हिंदू धर्मात देखिल अनेक पंथ आहेत आहेत. मुठभर वैदिक/मनुवादी/सनातनी हिंदू सोडले तर बाकी सर्व समतावादी प्रवाह आहेत. गम्मत म्हणजे योगी आदित्यनाथ ज्या नाथ संप्रदायाचे आहेत, तो संप्रदाय देखिल मुळात मनुवादी/सनातनी हिंदू धर्माचा कट्टर विरोध करण्यासाठीच स्थापन झालेला आहे. संत ज्ञानेश्वर महाराज आणि त्यांची भावंडे ही नाथ संप्रदायाची आहे. उच्चवर्णीय असूनही इथल्या मनुवादी उच्चवर्णीयांनी त्यांचा कसा छळ केला, हे आपण लक्षात घेतले पाहिजे. मुळात ती लढाई जातीची नसून प्रस्थापित विरूद्ध विस्थापित, संस्कृती विरुद्ध विकृती अशी आहे. जसा समतावादी संत तुकाराम महाराजांचा खून इथल्या वर्णवादी सनातन्यांनी केला, तसाच तशीच संत ज्ञानेश्वरांच्या आईवडिलांना घ्यायला लावलेली जलसमाधी हा देखील खुलेआम खूनच होता. चक्रधर स्वामींच्या बाबतीत देखील हेच घडले. म्हणूनच हिंदू धर्माचे दोन मुख्य प्रवाह आम्ही मानतो.
१. समतावादी हिंदू
२. वर्णवादी/सनातनी/मनुवादी हिंदू (’ब्राम्हण्यवादी हिंदू’ हा शब्द मला योग्य वाटत नाही. त्याला जातीवाचक वास आहे. आणि विकृती तर प्रत्येक जातीमध्ये आढळते.)

तुमचा धर्म कोणताही असू द्या, कितीही महान असू द्या, मात्र तो तुमच्या घरापर्यंतच मर्यादित असू द्या. तुमच्या मनात असू द्या. त्याचे बाहेर प्रदर्शन नको, अशी ठाम भूमिका आपल्याला राजकीय आणि सामाजिक पातळीवरून घ्यावी लागेल. धर्माचा तिरस्कार किंवा द्वेष न करता, त्याचा सकारात्मक उपयोग करून घ्यावा लागेल. समाजाला व्यापकपणे बांधून ठेवणारा धर्मासारखा मजबूत धागा आजतरी दुसरा कोणताही नाही!
२. झीरो ते हिरो अर्थव्यवस्था
मोदी यांच्या एकूणच अनागोंदी कारभारामुळे देशाची अर्थव्यवस्था बर्बाद झालेली आहे. राष्ट्रीय संपत्ती कवडीच्या भावाने विकली गेलेली आहे. देश अक्षरशः कंगाल करून सोडला आहे. अशावेळी आपल्याला शुन्यातून सुरुवात करावी लागेल. नवी उभारणी करावी लागेल. त्यासाठी शेवटच्या माणसाला विश्वासात घ्यावे लागेल. त्याच्या सहभागाशिवाय पुढील उभारणी कठीण आहे. सार्वत्रिक सहभाग असलेली नवी अर्थव्यवस्था आणावी लागेल.
३. जनतेचा उमेदवार, लोकांची लोकशाही
आमदारांची खरेदी विक्री हा मोदी-शहा यांच्या राजकारणाचा मुख्य फंडा आहे. त्यासाठी सरकारी संस्थांचा दुरुपयोग आणि ब्लॅक मेलिंग हा सरळ मार्ग त्यांनी स्विकारला आहे. सद्याचे लोकप्रतिनिधी मोठ्या प्रमाणात भ्रष्ट असल्यामुळे ते साहजिकच शरण जातात. त्यांच्या पायावर लोटांगण घालतात.
हे नको असेल, तर आपल्याला ’नंबर दोनवाल्यांची/ धनदांडग्यांची लोकशाही’ ’गरिबांच्या लोकशाही’मध्ये परावर्तित करावी लागेल. त्यासाठी जनतेमधून प्रमाणिक उमेदवार द्यावा लागेल. प्रचारासाठी जनतेचा सहभाग आणि सहयोग असावा लागेल.
४. गाव तिथं उद्योग, घर तिथं रोजगार
भारत हा खेड्यांचा देश आहे. ६० टक्के जनता खेड्यात राहते. खेड्यात शेतीशिवाय दुसरा व्यवसाय नाही. उद्योग नाहीत. त्यामुळे शेतीवर अतिरिक्त भार पडतो. मोठ्या प्रमाणात स्थलांतर होते. शहरं फुगत आहेत. खेडी ओस पडत आहेत. यावर उपाय म्हणजे शेतीवर आधारित उद्योग खेड्यापाड्यातून उभे करावे लागतील. छोटे छोटे गृहोद्योग ग्रामीण भागात काढावे लागतील. शहरात उद्योगांची गर्दी कमी करावी लागेल. जागेचे भाडे, मजुरी इत्यादी बाबतीतला खर्च ग्रामीण उद्योगामुळे मोठया प्रमाणात कमी होईल. उत्पादन खर्च कमी झाल्यामुळे बाहेरच्या स्पर्धेत आपल्याला उतरता येइल. त्यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्था मजबूत होईल. ग्रामीण भागातील शाळा, इतर व्यवसाय, शेती यासाठी पुरक वातावरण तयार होईल. रस्तेही चांगले होतील, विजेच्या सोयी देखील होतील. एकूणच ग्रामीण विकासाला चालना मिळेल.
५. कृषि धर्म, कृषी संस्कृती
शेती, निसर्ग आपल्याला सर्वकाही देतो. अन्न, निवाऱ्यासाठी लाकूड, फळं, फुलं, सावली, प्राणवायू, पाऊस अशा जीवनोपयोगी गोष्टी त्यापासून मिळतात. म्हणूनच शेतकरी हा शेती किंवा निसर्गपूजक आहे. शेतीच्या विविध टप्प्यावर पूजा केली जाते. पेरणी करण्याआधी पूजा, पीक काढण्याआधी पूजा, घरी आणताना पूजा वगैरे. तोच त्याचा धर्म आहे. तीच त्याची संस्कृती आहे. जगातील कोणताही धर्म किंवा देव आपल्याला ह्या साऱ्या गोष्टी देऊ शकत नाही.
६. सामाजिक उद्योग, सामाजिक सरकार
सध्या उद्योग हा लूट आणि प्रचंड नफेखोरीच्या विकृतीने ग्रासला आहे. गरीब आणि श्रीमंत यांच्यातील दरी दिवसेंदिवस वाढत आहे. हे बदलावे लागेल. उद्योग असो की सरकार समाजहित हीच त्याची मुख्य प्रेरणा असली पाहिजे. उद्योगातून येणाऱ्या नफ्यामध्ये कच्चा माल उत्पादकासह त्यात सहभागी घटकांचा देखिल उचित वाटा असला पाहिजे.
७. मोफत शिक्षण, मोफत आरोग्य
अन्न, वस्त्र, निवारा ह्या कालच्या मुलभूत गरजा होत्या. आज त्यासोबतच शिक्षण आणि आरोग्य ह्या देखिल मुलभूत गरजा आहेत. त्यावर होणारा खर्च हा खर्च न मानता ती देशहितासाठी केलेली गुंतवणूक आहे, हे लक्षात घेतले पाहिजे. त्यासाठी हवी तेवढी तरतूद सरकारने केली पाहिजे. शिक्षण आणि आरोग्य या बाबतीत संपन्न असल्याशिवाय कोणताही देश पुढे जाऊच शकत नाही.

८. एक गाव, एक परिवार
एक गाव, एक परिवार ही भावना जनतेमध्ये जागी होणे गरजेचे आहे. एक दुसऱ्याशी असलेली भांडणे, विवाद, मतभेद मिटवावे लागतील. हेवेदावे, द्वेष संपवावे लागतील. त्याशिवाय गावाच्या विकासाला गती येणार नाही. अनावश्यक स्पर्धा आणि परस्पर अविश्वास यामुळे देशाचं वाटोळं झालं आहे. हे काम संतांनी अविरत सुरू ठेवलं होतं. त्यातूनच खरे संस्कार आपल्या मनावर, समाजावर झालेले अपल्याला दिसतात.
९. युवा भारत, नवा भारत
पक्ष कोणताही असो, अलिकडच्या राजकीय नेत्यांची दृष्टी तेवढी प्रगल्भ दिसत नाही. कोणत्याही पक्षाकडे दूरदर्शी कार्यक्रम नाही. घराणेशाहीमुळे राजकारणात स्वतंत्र विचाराच्या, नव्या दमाच्या तरुणांना संधी नाही. सहभाग नाही. तो वाढवावा लागेल. किमान ३० टक्के जागा तरुणांच्या हातात असायला हव्यात. त्याशिवाय देशाची प्रगती होणार नाही.
१०. गतिशील न्यायालये, पारदर्शी न्याय
विद्यमान संसदेमधे ४१ टक्के खासदारावर आतंकवाद, खून, अपहरण, बलात्कार, दरोडा यासारखे आणि इतरही गंभीर स्वरुपाचे गुन्हे दाखल आहेत. राजकारणाचे अपरधिकरण झपाट्याने होत आहे. ह्या केसेस २०/२५ वर्षे चालत असतात. त्यामुळे गुन्हेगार आणखीच बेफिकीर होतात. हे थांबवायचे असेल तर न्याय पारदर्शी असावा आणि तो त्वरित मिळाला पाहिजे. त्यासाठी जे लोक निवडणूकीत उमेदवारी अर्ज भरतील, त्यांच्यावरील केसेस अतिशीघ्र न्यायालयात चालविल्या गेल्या पाहिजे. पहिले सहा महिने खालचे कोर्ट, सहा महिने हायकोर्ट आणि सहा महिने सुप्रीम कोर्ट असा निकाल लावण्याची तरतूद केली गेेली पाहिजे. असे होणार असेल तर कुठलाही गुन्हेगार निवडणुकीचा फॉर्म भरण्याची हिम्मत करणार नाही.
११. प्रगत महिला, समर्थ समाज
महिलांची संख्या जवळपास पन्नास टक्के आहे. म्हणजेच मतदार देखिल तेवढेच. तरीही महिलांना सत्तेत उचित प्रतिनिधित्व मिळत नाही. इतर क्षेत्रातही त्यांना सन्मान मिळत नाही. देशाची अर्धी लोकसंख्या जर कमजोर असेल, तर देशाच्या प्रगतीला फटका बसणे अपरिहार्य आहे. म्हणून महीलांना सक्षम करणे गरजेचे आहे. प्रबोधन करणे गरजेचे आहे. त्यांच्या विचारात अमुलाग्र परिवर्तन घडवून आणावे लागेल. तशा योजना आखाव्या लागतील. महिला सक्षम असतिल, तर समाजही सक्षम झाल्याशिवाय राहणार नाही.

१२. सर्वसमावेशक समाज, सर्वसमावेशक सत्ता
असंख्य जाती, असंख्य भाषा, अनेक धर्म, अनेक प्रांत असलेला हा खंडप्राय देश आहे. विभिन्न संस्कृती आहे. त्या सर्वांचा आदर करणारा, सर्वसमावेशक समाज आपल्याला निर्माण करावा लागेल. एकदा समाज सर्वसमावेशक झाला की त्याचे प्रतिबिंब आपोआपच राजकारणात देखील पडल्याशिवाय राहणार नाही.

अर्थात् लढाई मोठी आहे. कण एवढे सोपे देखिल नाही. पण ते हाती घेतल्याशिवाय गत्यंतर देखिल नाही. आपल्याला खरंच हा देश वाचवायचा आहे का ? लोकशाही वाचायची आहे का? आपले संविधान वाचवायचे आहे का ?
तुमचे उत्तर ’होय’ असेल.. तर फक्त एवढं करा..

• आपण सैतानाच्या तावडीत सापडलो आहोत, हे खरं असलं तरी, ‘सैतानाला पराभूत करणं अशक्य आहे’ या न्यूनगंडातून बाहेर या.
• ‘पर्याय कोण’ असले बालिश प्रश्न विचारू नका. विकृतीला समूळ नष्ट करायची असते. तिला पर्याय शोधायचा नसतो. आणि परिस्थितीनुरुप योग्य पर्याय आपोआप समोर येत असतो. चिंता करू नका.
• ही समस्या दोन/चार विकृत लोकामुळे निर्माण झाली, असं नव्हे. अख्खा लांडग्यांचा कळप गावातून हाकलून द्यायचा आहे, हे लक्षात ठेवा. या बाबतीत स्वतःही कन्फ्युज होऊ नका. इतरांनाही करू नका.
• तुम्ही एकटे आहात, हे मनातून काढून टाका.
• ‘लोक समोर येत नाहीत, लोक घाबरतात, लोक कौरवांच्याच बाजूने आहेत, हे रडगाणं बंद करा.
• ’मी सामान्य माणूस आहे, मी काय करू शकतो ? माझ्या हातात काय आहे ?’ हे पालुपद बंद करा. देशात लोकशाही आहे आणि एक व्यक्ती एक मत, ह्या सूत्रात प्रचंड मोठं सामर्थ्य आहे, याची जाणीव ठेवा. हे सर्वात आधी तुमच्या जवळच्या लोकांना पटवून द्या. घरच्या लोकांना पटवून द्या.
• तुम्ही त्रस्त आहात, तसेच शेकडो, हजारो, लाखो, करोडो लोकही परेशान, अस्वस्थ आहेत, याची खात्री बाळगा.

• ‘मी यांच्याशी लढणार आहे. मी या देशद्रोही गँगला कुठल्याही परिस्थितीत मतदान करणार नाही’ असा निर्धार करा. तशी शपथ घ्या. मित्रांना, नातेवाईकांना, समाजाला हे ठासून सांगा. पुन्हा पुन्हा सांगत रहा. त्यांनाही तसे करायची विनंती करा.
• सैतानाच्या कळपात काही लोक स्वार्थापोटी तर काही भीतीपोटी सामील झालेले असतात. काही लोकांना त्यांची घोडचूक लक्षात येत आहे. अशा लोकांशी जरा सबुरीने वागा. त्यांना हिडीस फिडीस करू नका. चुका प्रत्येकाच्याच होत असतात. (मात्र कितीही मोठे असले तरी तुम्ही त्यांच्या आहारी जाऊ नका. पुन्हा त्यांच्या नादी लागू नका. त्यांच्यापासून सतत सावध रहा.)
• मात्र जे अगदीच मूर्ख आहेत, अंधभक्त आहेत, त्यांच्याशी ताबडतोब संबंध तोडा. उगाच त्यांना वाईट वाटू नये म्हणून गोड बोलू नका किंवा वादही घालू नका. प्रश्न देशाच्या अस्तित्वाचा, सामाजिक समतेचा, बंधुभावाचा आहे, हे ध्यानात ठेवा. अशा अंधभक्तांना आपल्या फ्रेंडलिस्ट मधून ताबडतोब कमी करा.
• जो देशाचा विचार करू शकत नाही, जो स्वार्थासाठी देशाशी गद्दारी करतो, तो तुमचाही होऊ शकत नाही, हे लक्षात घ्या.

• हे करत असताना कोणत्याही विशिष्ट जाती समूहाला सरसकट टार्गेट करू नका. इतरांनाही तसे करू देवू नका. स्वार्थी, बदमाश लोक सर्वत्रच आहेत. ते आपल्याही जातीसमूहात आहेत, याचे भान ठेवा. दोषी लोकांचा विरोध करा. सरसकट कोणत्याही जाती समूहाचा नाही.
• जो समूह पुढे असतो, त्यातील काही लोक चांगल्या कामात पुढे असतात, तर काही वाईट कामातही पुढे असतात. त्यामुळे वाईट लोकांच्या चुकासाठी संपुर्ण समूहाला बदनाम करू नका. त्यामुळे त्यातला चांगल्या आणि प्रामाणिक लोकांचा आपण मानभंग करत आहोत, त्यांच्यावर अन्याय करत आहोत, हे लक्षात घ्या. म्हणून अशी चूक करू नका.

• एखादी व्यक्ती आपल्या जातीची आहे, नात्यातली आहे, आपल्या भाषेची, प्रदेशाची आहे, एवढ्या कारणासाठी त्याचे गुन्हे, अपराध पाठीशी घालू नका. त्यातूनच नवे भस्मासुर पैदा होतात, याचे भान ठेवा. वाईटाचा सदैव स्पष्टपणे विरोध करा.
• दलाल मीडियावरील बातम्या पाहणे बंद करा. अशा चॅनेलवर बहिष्कार टाका. सोशल मीडियाचा वापर करा. योग्य आणि निष्पक्ष बातम्या देणारे YouTube चॅनल कोणते आहेत, त्याची माहिती एकमेकांना द्या. असे बरेच चॅनल्स आहेत. त्यांना सबस्क्राईब करा. शक्य तेवढे आर्थिक सहकार्य करा.

• घरात बसून किंवा फुकटात क्रांती होईल, ही मानसिकता नेहमीसाठी सोडून द्या. देशासाठी, पुढील पिढ्यांसाठी त्याग करायला शिका.
• चुका इतरांच्या होतात, तशा आपल्याही होऊ शकतात. आत्मचिंतन करा. झालेल्या चुका मोकळेपणाने मान्य करा. दुरुस्त करून पुढे जाण्याचा प्रयत्न करा.
• एक दिवस सर्वांनाच मरायचे आहे. पण इतिहास मात्र लढणारांची अभिमानाने नोंद घेतो, याची जाणीव ठेवा. कुत्र्या-मांजरासारखी लाचारी पत्करून रोज रोज मरण्यापेक्षा स्वाभिमानाने जगायला शिका.
• देश माणसांनी बनतो. माणसाची सेवा, त्याचे हित म्हणजेच राष्ट्रहित, तीच खरी देशभक्ती आहे. नदी, नाले, पहाड, जंगल, गाय, बैल ही देशाची संपत्ती आहे. या संपत्तीची काळजी जरूर घ्या. पण माणसांना उपाशी ठेवून जनावरांची, नदी – नाल्यांची पूजा करणे, हा शुद्ध मूर्खपणा आहे. त्यांची स्वच्छता वेगळी, काळजी घेणे वेगळे आणि पूजा करणे वेगळे, याचे भान असू द्या. असल्या कारस्थानात सहभागी होऊ नका.

पुन्हा घ्यायचे शस्त्र हातात आणि
पुन्हा माणसांची लढू या लढाई
मनाला पुन्हा धार लावू नव्याने
मनासारखे शस्त्र कोठेच नाही!
–
ज्ञानेश वाकुडकर
अध्यक्ष,
लोकजागर – 9822278988
•••
• ’लोकजागर’ मिशन समजून घेण्यासाठी ‘समतावादी हिंदू धर्म आणि नवा भारत’ हे पुस्तक वाचा. इतरांना भेट द्या.
• पुस्तकांसाठी संपर्क – 9503144234 (पता आणि पैसे भरल्याचा स्क्रीन शॉट व्हॉट्स ॲप करण्यासाठी)
• फोन पे साठी – 9822278988
• किंमत – २८० + ३० पोस्टेज = ३१० मध्ये घरपोच
•••
टीप – माझा सोशल मिडीयावरील कोणताही लेख/कविता/साहित्य सामाजिक हेतूनं (व्यावसायिक उपयोग वगळून) अर्थातच.. माझ्या नावाने.. सोशल मीडिया किंवा अन्यत्र प्रकाशित करण्यासाठी, शेअर करण्यासाठी खुली परवानगी आहे. वेगळ्या परवानगीची गरज नाही.
•••
संपर्क –
लोकजागर अभियान
• 8275570835 • 8605166191• 9422154759 • 9773436385 • 8806385704 • 9960014116

‘काँग्रेस हे जळते घर आहे’ या अलंकारिक विधानाचा अर्थ हा तत्कालीन राजकीय परिस्थितीचे अवलोकन करून ‘काँग्रेस पक्ष हा लवकरच संपुष्टात येणार आहे’ या अर्थाने बाबासाहेब जनतेला तेव्हा सूचित करत होते, हा होय.
********************************************भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीत काँग्रेसमध्ये (INC) बरेच समाजवादी विचारसरणीचे (सोशालिस्ट) लोकही सामील होते. काँग्रेसअंतर्गत कार्यरत राहून डाव्या विचारसरणी कडे झुकलेला जो गट होता तो आचार्य नरेंद्र देव यांच्या नेतृत्वाखाली ‘काँग्रेस सोशालिस्ट पार्टी’ (CSP) या नावाने कार्यरत होता. जवाहरलाल नेहरू यांच्या बोलावण्यावरून जयप्रकाश नारायण हे 1929 साली काँग्रेसमध्ये (Indian National Congress) सामील झाले. त्यानंतर त्यांनी भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यात हिरीरीने भाग घेतला. ब्रिटिश सरकार विरुद्ध काँग्रेसने पुकारलेल्या असहकार आंदोलनात सक्रिय सहभाग घेतल्यामुळे 1932 साली नाशिक येथे त्यांना तुरुंगवास झाला.

तुरुंगवासातच त्यांचा संपर्क राम मनोहर लोहिया, अशोक मेहता, मिनू मसानी, अच्युत पटवर्धन, सी के नारायण स्वामी आणि इतरही कार्यकर्त्यांशी आला. ही तत्कालीन नेतेमंडळी समाजवादी होती आणि ‘काँग्रेस सोशालिस्ट पार्टी’ (CSP) या नावाने काँग्रेस (INC) अंतर्गत कार्यरत होती. 1939 साली जयप्रकाश नारायण हे ‘काँग्रेस सोशालिस्ट पार्टीचे’ जनरल सेक्रेटरी होते. काँग्रेसने इंग्रजांविरुद्ध पुकारलेल्या ‘ऑगस्ट 1942’ च्या ‘चले जाओ’ च्या आंदोलनात जेव्हा ज्येष्ठ काँग्रेसी नेत्यांना ब्रिटिश सरकारने अटक केली तेव्हा चळवळीची धुरा जयप्रकाश नारायण, राम मनोहर लोहिया, अरुणा आसफ अली यांनी हाती घेतली होती. मात्र लवकरच ब्रिटिश सरकारने त्यांनाही अटक करून तुरुंगात टाकले.

पुढे ते मोठ्या शिताफिने योजना आखून तुरुंगातून बाहेर (Escaped) पडले. आणि भूमिगत होऊन ‘आझाद दस्ता’ (Freedom brigade) बनवून ब्रिटिश सरकार विरुद्ध कार्यरत राहिले. काही महिन्यांनी, सप्टेंबर 1943 ला पंजाबमधून ट्रेनमध्ये प्रवास करताना त्यांना इंग्रज सरकारने अटक केली. जानेवारी 1945 ला लाहोरच्या फोर्टहून आग्र्याच्या तुरुंगात त्यांची रवानगी करण्यात आली. एप्रिल 1946 ला जयप्रकाश नारायण आणि राम मनोहर लोहिया यांची आग्र्याच्या तुरुंगातून सुटका झाली. पुढे 18-20 मे 1946 रोजी मुंबईत एक परिषद घेण्यात आली. या परिषदेत ‘चलेजाव’ च्या आंदोलनात सहभागी झालेल्या भारतभरातील नेतेमंडळींनी हजेरी लावली.

आणि समाजवादी विचारसरणीस पुढे ठेऊन पक्ष संघटनेची पुनर्बांधणी करण्याची जबाबदारी जयप्रकाश नारायण, नरेंद्र देव, राम मनोहर लोहिया, अच्युत पटवर्धन, अरुणा आसिफ अली यांच्यावर सोपवण्यात आली. दरम्यानच्या काळात 1946 ला जवाहरलाल नेहरू हे काँग्रेसचे अध्यक्ष होते. त्यांनी जयप्रकाश नारायण आणि राम मनोहर लोहिया यांना काँग्रेसच्या वर्किंग कमिटीचे सदस्यत्व देऊ केले. त्यावर समाजवाद्यांनी तीन अटी ठेवल्या. मात्र त्या अटींना अमान्य केल्यामुळे जयप्रकाश नारायण आणि राम मनोहर लोहिया यांनी काँग्रेसच्या वर्किंग कमिटीचे सदस्यत्व घेण्याचे नाकारले. पुढे दोन महिन्यानंतर नेहरूंनी केलेल्या विनंतीला अनुसरून जयप्रकाश नारायण यांनी सदस्यत्व स्वीकारले आणि आपल्या या बदललेल्या भूमिकेबाबत स्पष्टीकरणही दिले. नोव्हेंबर 1946 साली काँग्रेसचे नवीन अध्यक्ष जे बी कृपलानी यांच्या नेतृत्वात मीरत (Meerut) येथे परिषद भरली. त्यात समाजवाद्यांच्या प्रतिनिधीस काँग्रेसचे जनरल सेक्रेटरीपद देण्यात यावे अशी त्यांची मागणी होती. मात्र झाले उलटेच ! मृदुलाबेन आणि राम मनोहर लोहिया यांना काँग्रेस पक्षाच्या वर्किंग कमिटीतून वगळण्यात आल्याने जयप्रकाश नारायण हे वर्किंग कमिटीतून, राजीनामा देऊन बाहेर पडले. दरम्यान भारताची स्वातंत्र्याकडे वेगाने वाटचाल सुरू झाली होती.

पुढे 28 फेब्रुवारी 1947 ला ‘काँग्रेस’ (INC) अंतर्गत कार्यरत असणाऱ्या ‘काँग्रेस सोशॅलिस्ट पार्टीने’ (CSP) असे ठरवले की, यापुढे काँग्रेस सोशॅलिस्ट पार्टीने, आपल्या नावातील ‘काँग्रेस’ (Congress) हा शब्द वगळून फक्त ‘सोशालिस्ट पार्टी’ म्हणूनच कार्यरत राहायचे आणि बिगर-काँग्रेसीजणांसाठी तिच्या सदस्यत्वाचे दार उघडे करायचे. ही घटना भारतीय समाजवाद्यांच्या चळवळीसंदर्भात तसेच काँग्रेसच्या वाटचाली संबंधात वळणदायी ठरली. आता जयप्रकाश नारायण यांचे असे मत पक्के झाले होते की ‘भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस’ (INC) ला बरखास्त करून सामाजिक-आर्थिक कार्यक्रमांच्या आधारावर नवा राजकीय पक्ष खरे तर उदयास आणला पाहिजे. आणि अशा प्रकारे ‘काँग्रेस सोशालिस्ट पार्टीने’ (CSP) स्वतःला ‘सोशालिस्ट पार्टी’ (SP) जाहीर करून आणि काँग्रेस सोबत फारकत घेणारे एक मोठेच पाऊल पुढे टाकले होते. सरदार पटेल यांनी समाजवाद्यांना आवाहन केले की वर्षभर तरी त्यांनी साथ सोडता कामा नये जेणेकरून पुढे काहीतरी योग्य करता येईल. दुसरीकडे त्यांनी समाजवाद्यांवर, कांग्रेसच्या कारभारात अडथळा आणण्याचा आणि काँग्रेसवर सत्ता संपादनाच्या अनुषंगाने त्यांचा भरोसा नसल्याचाही ठपका ठेवला. त्यामुळे जयप्रकाश नारायण आणि सरदार पटेल यांच्यातील वाद अधिकाधिक गडद होत गेला.

समाजवाद्यांना असे वाटत होते की ‘अंतरिम सरकार’ (Interim Government) स्थापन झाल्यानंतर काँग्रेस ही पूर्णतः सरकार चालवण्याकडेच (सत्ता मिळविण्यासाठीच धडपडत राहील) केंद्रीभूत होत जाईल. त्यामुळे आजवर सामायिकपणे एकत्रित होऊन लढण्याचे काँग्रेसचे चरित्र खिळखिळे होत जाईल आणि केवळ ‘तीव्र सत्ता संघर्षाचे’ चित्र काँग्रेसअंतर्गत उभे होत जाईल. अशा परिस्थितीत जयप्रकाश नारायण म्हणतात की,
“The Party shall endeavour to push the Congress towards socialism and to prevent its capture by the vested interests. If this endeavour succeeds, the Congress will rise to greater heights of influence, effectiveness and service. If it fails, the Congress must split.”

(Jayaprakash Narayan, ‘The Party and the Congress’, Janata, New Delhi, 30 March 1947, N.M.L., New Delhi.)

खरे तर, काँग्रेसची वाटचाल ही ‘नॅशनल काँग्रेस’ कडून ‘सोशालिस्ट काँग्रेसकडे’ व्हावी असे समाजवाद्यांना वाटे पण तसे घडत नव्हते. आणि यातूनच पुढे काँग्रेसला घरघर लागणे सुरू झाले होते. आणि समाजवाद्यांचा गट काँग्रेसमधून बाहेर पडला.

“काँग्रेस हे जळते घर आहे” या बाबासाहेबांच्या अलंकारिक विधानाचे आकलन होण्यासाठी ही तत्कालीन काँग्रेसची राजकीय पार्श्वभूमी आपण लक्षात घेतली पाहिजे.

बाबासाहेबांनी केलेले काँग्रेसबाबतचे सदर अलंकारिक विधान हे प्रथमतः, संयुक्त प्रांत शेड्युल कास्ट फेडरेशन चे पाचवे अधिवेशन लखनऊ येथे 24 व 25 एप्रिल 1948 रोजी आयोजित करण्यात आले होते, त्या अधिवेशनात रविवार दिनांक 25 एप्रिल 1948 रोजीच्या भाषणात आढळते. आपल्या भाषणात बाबासाहेब म्हणाले की,

“काँग्रेसमध्ये सामील होण्याने आपले काही हित साधेल असे मला मुळीच वाटत नाही. दिवसेंदिवस काँग्रेस दुर्बल होत असून समाजवादी (Socialist) बाहेर पडल्यामुळे ती अधिकच दुर्बल झाली आहे. अशावेळी या दोन्ही पक्षातील चुरशीचा लाभ घेऊन आपल्या पक्षाच्या स्वतंत्र अस्तित्वाने जो पक्ष आपल्या अटी मान्य करील त्याच्याशी सहकार्य करून आपल्याला सत्ता हस्तगत करता येईल. सत्ता ही सामाजिक प्रगतीची गुरुकिल्ली आहे.

काँग्रेसमध्ये जाऊन मागासलेल्या जातींना सत्ता हस्तगत करणे अशक्य आहे. ती एक मोठी संस्था आहे. आपण त्यात प्रवेश करणे म्हणजे महासागरात पाण्याचा थेंब टाकण्यासारखे होणार आहे. त्या संस्थेत सामील होण्याने आपली उन्नती होणार नाही. जर काँग्रेस निरनिराळ्या गटात विभागली तरच आपल्याला आपला उद्धार करता येईल. काँग्रेसमध्ये प्रवेश करण्याने आपल्या शत्रूचे सामर्थ्य मात्र वाढेल. काँग्रेसची स्थिती आज आग लागलेल्या घरासारखी झाली आहे. (Congress is a burning house and we cannot be prosperous by entering in it. I shall not be surprised if it is ruined in a couple of years. Socialists have come out of the Congress. That will certainly weaken the Congress.) त्यात प्रवेश करण्याने आपणच भस्मसात होऊ. येत्या दोन वर्षात काँग्रेसचा नाश झाला तर त्यात मला मुळीच आश्चर्य वाटणार नाही.

समाजवादी आज काँग्रेस मधून बाहेर पडले आहेत त्यामुळे काँग्रेसचे बळ निश्चितपणे कमी होणार आहे. अशावेळी आपण तिसरा पक्ष या नात्याने आपली स्वतंत्र संघटना केली पाहिजे. जर काँग्रेस किंवा समाजवादी यापैकी कोणालाही हुकमी बहुमत प्राप्त झाले नाही तर ते आपल्या मतांची भीक मागण्यासाठी येतील. अशावेळी आपला पाठिंबा देण्यासाठी आपण आपल्या अटी पुढे करून सत्तेतील समतोलपणा राखू शकतो.” (संदर्भ : DBAWS खंड 18 भाग 3, पान क्रमांक 91 & English Vol.17/3/389)

यावरून हे स्पष्ट होते की समाजवाद्यांचा गट काँग्रेस मधून बाहेर पडून काँग्रेसची अवस्था ही दिवसेंदिवस खिळखिळी होत चालली होती. जणू काही काँग्रेसरुपी घराला आग लागून हे घर आता लवकरच नष्ट होईल असे बाबासाहेबांनी काँग्रेसच्या तेव्हाच्या स्थितीचे वर्णन केले होते. तेव्हा या जळत्या घरात प्रवेश करून आपण स्वतःलाही (आपल्या पक्षास) भस्मसात करणे हे शहाणपणाचे होणार नाही असे त्यांचे तत्कालीन मत होते. उलट समाजवादी बाहेर पडल्याने काँग्रेसमध्ये होऊ घातलेल्या दुफळीपैकी एकाला (काँग्रेस किंवा समाजवादी), आपल्या तिसऱ्या पक्षाचा, तात्विक अटींवर पाठिंबा देता येऊ शकतो हे ओळखूनच केलेले बाबासाहेबांचे ते मुत्सद्दी विधान होय.

या विधानास अनुसरून केलेले बाबासाहेबांचे पुढील वक्तव्य हे दि. 25 एप्रिल 1954 रोजी पुलगाव, जिल्हा वर्धा येथे भंडारा जिल्ह्यात निवडणुकीच्या दौऱ्यावर ते आले असता जाहीर सभेत केलेले आढळते. बाबासाहेब आपल्या भाषणात म्हणतात,

“दोन वर्षांपूर्वी लखनौला भाषण देताना ‘काँग्रेस हे जळते घर आहे’ असे मी सांगितले होते. याचे तुम्हाला प्रत्यंतर आलेच असेल. आता या घराचे फक्त आढे जे नेहरू तेच उरले आहे, तेही थोड्याच दिवसात जळून जाईल. आपल्याजवळ आर्थिक बल नाही. फक्त राजकीय सामर्थ्य आहे. शरण जाणे माणसाला शोभत नाही. प्रसंगात माणूस शरण जातो पण पुन्हा तलवार हाती घेतो. आपली स्थिती यापुढे 1952 च्या निवडणुका प्रमाणे होणार नाही. मनुष्य किती दीर्घायुषी असला तरी त्याला उतरती कळा लागणारच. पण आपला मग उत्कर्षच होणार आहे. म्हणून संघटना मजबूत करा हेच माझे नेहमीचे निक्षून सांगणे आहे.” (संदर्भ : DBAWS खंड 18 भाग 3, पान क्रमांक 386)

बाबासाहेबांनी वरीलप्रमाणे स्वतःच आपल्या गत अलंकारिक वक्तव्याचा पुनरुच्चार करत त्यांना तेव्हा काँग्रेस संदर्भात काय सांगावयाचे होते हे स्पष्ट केले आणि भस्मसात होऊन मोडकळीस येणाऱ्या काँग्रेसरुपी घरामध्ये केवळ नेहरू तेवढे आता आढे म्हणून शिल्लक असल्याचेही ते याप्रसंगी सांगतात. आणि ते आढेही लवकरच संपुष्टात येईल असेही वर्तवितात. तेव्हा ‘काँगेस हे जळते घर आहे’ याचा अर्थ हा तत्कालीन राजकीय परिस्थितीचे अवलोकन करून ‘काँग्रेस पक्ष हा लवकरच संपुष्टात येणार आहे’ या अर्थाने बाबासाहेब जनतेला सूचित करत होते, हा होय. आणि अशा या राजकिय परिस्थितीत आपण आपली संघटना इमाने इतबारे सशक्त करण्यासाठी प्रयत्नशील राहिले पाहिजे असे आपल्या अनुयायांना ते सदर भाषणातच निक्षून सांगतात की जेणेकरून “एखाद्या दीपमालेतील सर्व दिवे विझले, पण एकच पणती मिणमिणत राहिली तरी पण तीच साऱ्यांना मार्गदर्शन करते. त्याचप्रमाणे आमचा पक्ष लहान असूनही इतर पक्षांना मार्गदर्शन करील” असा त्यांना आपल्या पक्षाबाबत आशावाद वाटतो.

तत्कालीन परिस्थितीत आपला पक्ष हा ‘शेड्यूल्ड कास्ट्स फेडरेशन’ होता ज्यास पुढे बरखास्त करून, या देशात संसदीय लोकशाहीत सत्ताधारी पक्षाला वेसण घालण्यासाठी, प्रबळ विरोधी पक्षनिर्मितीची नितांत गरज लक्षात घेऊन, बाबासाहेबांनी रिपब्लिकन पक्षास जन्मास घालून दिले आणि महापरिनिर्वाणोपरांत आपल्या अनुयायांना ‘रिपब्लिकन पक्षचळवळ’ हस्तांतरित केली. तेव्हा ‘प्रबळ विरोधी पक्ष’ निर्मितीचा संकल्प घेऊन बाबासाहेबांच्या अनुयायांनी रिपब्लिकन पक्षबांधणी करणे हे लोकशाही हितार्थ आहे, हे समाज हितार्थ आहे, हेच देशहितार्थ आहे. तेव्हा ही बाब आपण सदोदित लक्षात ठेऊन कार्यप्रवण झाले पाहिजे. एवढंच !

लेखक – प्रशीक आनंद, नागपुर 
8626047057

$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

बाजारगाव परिसरात वाघिणीचा मृत्यू…हिंगणा वन परिक्षेत्र,अंतर्गत घटना
घात पात असल्याची परिसरात उलट सुलट चर्चा
वनविभाग पोहचले घटनास्थळी

बाज़ारगाव ,नागपुर (गजेंद्र डोंगरे) – येथून जवळच असलेल्या चनकापूर (माळेगाव) शिवारात काल सकाळी गावातील सुरेश गेडाम हे सकाळी शौचास गेले असता त्यांना नदीपात्रात वाघ पडून असल्याचे दिसले. तो हालचाल करीत नसल्याने संशय आला व मरण पावला असल्याचे लक्षात येताच गावातील पोलीस पाटील व सरपंच यांना माहिती दिली.

घटनेचे गांभीर्य लक्षात घेऊन लगेच वन विभागाला कळविण्यात आले वनविभागाची चमू सायंकाळी ४ वाजता पोहचल्या मुळे पंचनामा होवू शकला नाही.
उपक्षेत्र उमरी (वाघ) नियत क्षेत्रं नेरी मानकर, कक्ष क्रमांक 151PF, पासून 1किमी चनकापुर माळेगाव बुजुर्ग प ह न क्र 51 येथील महसुल चे नाल्यामध्ये 3-4 वर्ष वयाची वाघीण मृत असल्याचे दिसून आलें . लागलीच वरिष्ठ अधिकारी यांना कळविण्यात आले. रात्र झाली असल्याने शव विच्छेदन दुसऱ्या दिवशी सकाळी करण्याचे ठरले. सकाळी हिंगणा वनपरिक्षेत्र चे कर्मचारी यांनी NTCA च्या मार्गदर्शन सूचना नुसार कार्यवाही केली.

तसेच NTCA प्रतिनिधि अजिंक्य भटकर मानद वन्यजीव संरक्षक, PCCF (wildlife) चे प्रतिनिधि यांचे समक्ष पंचनामा तयार करण्यात आला. तर शवविच्छेदन हे पशू वैद्यकीय अधिकारी यांनी केला. प्राथमिक माहिती नुसार वाघिणीचा मृत्यू हा हृदय श्वसन क्रिया बंद पडल्याने ( Cardiac respiratory failure) झालेला असल्याचे दिसून आले आहे. फॉरेन्सिक करीता नमुने घेण्यात आले असुन RFL नागपूर येथे पाठविण्याची कार्यवाही करण्यात आली आहे. त्यानंतर दहन पंचनामा नोंदवण्यात आला.

याकरिता मा. श्री रंगनाथ नईकडे, मुख्य वनसंरक्षक नागपूर वनवृत्त यांचे मार्गदर्शना खाली उपवसंरक्षक श्री पी जी कोडापे यांनी कार्यवाही केली असुन पुढील तपास श्री आशिष निनावे सहायक वनसंरक्षक (अतिरिक्त कार्यभार) नागपूर हे करित आहेत.

पत्रकार व गावतिल सरपंच पोलीस पाटील यांना घटनास्थळी जाण्यास मनाई

वास्तविक पाहता वन विभागाने गावातील सरपंच पोलीस पाटील यांना पंचनामा करताना बोलावाले लागते परंतु तसे झाले नाही तर वृत संकलन करण्यासाठी आलेल्या पत्रकारांना सुद्धा माहिती दिली नाही. व घटना स्थळी जाऊ सुधा दिले नाही यामुळे

नदीपात्रात वाघाचा मृतदेह कसा?
या घटनेनंतर वाघाचा मृत्यु विध्धुत करंट लागून मेला असावा व नंतर वाघाचा मृतदेह नदीपात्रात आणून टाकल्याचा संशय गावकरी करीत असून वन विभाग तपास लावणार का? अशी उलट सुलट चर्चा गावकरी करीत आहे.
व वन विभाग यांनीच सर्व कर्मचारी घेऊन पंचनामा व गावातील सरपंच पोलीस पाटील मान्यवर व्यक्ती यांच्या कुणाही एकाच्यातरी समोर पोस्टमार्टम केले त्यामुळे गावातील लोकांना उलट सुलट चर्चा करण्याची संधी मिळाली
घटनास्थळी डॉग स्कॉट उपलब्ध
घटनेचे गांभीर्य लक्षात घेऊन वाघ हा मारला की मारून टाकला त्यामुळे घटनेची शहानिशा करण्याकरिता डॉग ला पाचारण करण्यात आले होते.आता वाघ मृत्यु प्रकरण क़ाय मोड़ घेईल हे तर चौकशी अंति माहित पडेल…वाघाचा घात पात तर नाही ना याही दिशेने चौकशी होईल .

भूपेंद्र गनवीर यांच्या लेखनीतुन…!

ऋतूराज पुन्हा पुण्यात …!
– आज प्रवेशावर अंतिम निर्णय

▪भंडारा जिल्ह्यातील ऋतूराज हुमणे. एमटेकला प्रवेशासाठी गेला. व्यवस्थेने त्याचा प्रवेश रोखला. वर्ष फुकट जाणार या चिंतेने निरास झाला. त्याची आपबिती सोशल मीडियावर झळकली. ती पोस्ट फेसबुकवर वायरल झाली. तिने अनेकांची झोप उडाली. व्यवस्थेतील अधिकारीही चमकले. अनेक जण ऋतूराजच्या मदतीसाठी सरसावले. 24 तासात चक्र वेगाने फिरली. त्यातून रखडलेला एमटेकचा प्रवेश मार्गी लागण्याची शक्यता बळावली. अधिकाऱ्यांचेही सकारात्मक सहकार्य मिळू लागले. ऋतूराज आज गुरूवारी सकाळी 10 वाजता सरकारी अभियांत्रिकी कॉलेजमध्ये जाणार आहे. त्याला प्रवेश मिळणार की नाही. याकडे अख्यां महाराष्ट्राचे लक्ष लागलेआहे.

या वृत्ताची दखल सीईटी सेलचे माजी आयुक्त दयानंद मेश्राम यांनी घेतली. ते सीईटी सेलचे आयुक्त महेंद्र वारभूवन यांच्यासोबत बोलले. नेमके काय घडले. ते त्यांनी सांगितले. पोस्ट वाचून ते ऋतूराज सोबत बोलले होते. घटनेचा फिडबॅक नागपूरचे प्राचार्य बोरकर यांनी त्यांना दिला होता. घटना समजून घेतल्यावर महेंद्र वारभुवन यांनी विद्यार्थ्याला सेलमध्ये पाठवा असा निरोप दिला. निरोप मिळताच ऋतूराजने जमवाजमव केली. चार तासाच्या तयारीत मुंबईसाठी रवाना झाला. रात्रीची नागपूरवरून ट्रेन पकडली. जनरलच्या डब्बात चढला. मंगळवारी दुपारी मुंबईत पोहचला. लगेच सीईटी सेलचे कार्यालय गाठले. साहेबांना भेटला. दिवसभर डुलक्या देत कार्यालयातच थांबला. सायंकाळचे पांच वाजले.

पुन्हा कॅबिन ठोठावली. सर मी काय करू अशी विचारणा केली. तेव्हा वारभूवन यांच्याकडून निरोप आला. तु 27 ऑक्टोंबरला पुण्यातील कॉलेजात पोहच. तुला प्रवेश मिळेल. आम्ही मेलवर निरोप पाठवू. या निरोपानंतर तो पुन्हा गटपटला. पैसे मोजके असल्याने गावाकडे परतण्याचा बेत रद्द केला. रात्री 8 वाजून 35 मिनिटांनी पुण्याच्या गाडीत बसला. सायंकाळपर्यंत सेलने ठोस निर्णय न घेतल्याचे कळताच माजी जिल्हाधिकारी ई.झेड.खोब्रागडे, मुख्यमंत्र्याचे सचिव भूषण गगराणी, सहसचिव भांगे सक्रीय झाले. रात्रीपर्यंत फोनाफोनी सुरू होती.

ऋतूराज पुण्याला गेला थांबणार कुठे..!जेवणार कुठे..!हा प्रश्न होता. तेव्हा सामाजिक न्याय खात्याचे आयुक्त प्रशांत नारनवरे आठवले. फोनवर त्यांच्यापुढे समस्या मांडताच. ते म्हणाले, त्याला प्रवेश मिळेपर्यंत राहण्याची व भोजनाची व्यवस्था होईल. त्यांनी बार्टीचे प्रमुख धम्मज्योती यांना निरोप दिला. धम्मज्योती यांच्याकडे विचारणा करताच विद्यार्थाला पाठवा. व्यवस्था होईल . त्यानुसार ऋतूराज आज सकाळी बार्टीत दाखल झाला.

सोमवारी रात्रभर रेल्वेच्या जनरल डब्ब्यातून प्रवास केला. मंगळवारी मुंबईत थांबला. रात्री 8 वाजून 35 मिनिटांनी पुण्याला जाणारी रेल्वे गाडी पकडली. रात्री सव्वा वाजता पुण्याला पोहचला . रात्र स्टेशनवर काढली. सकाळी बार्टीत पोहचला.

आता प्रवेश प्रतीक्षा

पुण्यातील शासकीय अभियांत्रिकी कॉलेजचे कुलगुरू डॉ.मुंकूद सुतवने यांनी सुध्दा ऋतूराजला हमखास प्रवेश देण्यात येईल असे सांगितले. योगायोगाने जागा रिक्त आहेत असेही ते म्हणाले, सुतवने हे बारावीत पहिले मेरिट होते. सीईटी सेलकडून आम्हाला विचारणा झाली. किरकोळ चुकीने प्रवेश अडला. ऋतूराजला प्रवेश देण्यात यावा.अशी सकारात्मक भूमिका कॉलेजने घेतली असेही ते म्हणाले.
▪▪▪▪▪▪▪▪▪▪▪
वृत्ताची दखल

अलिकडे समाज माध्यमांची विश्वासर्हता वाढू लागली. ऋतूराजचा प्रवेश रोखला…! या मथळ्याखाली एक पोस्ट आली. ती पोस्ट प्रचंड प्रमाणात वायरल झाली. तिने खळबळ माजली. तिची दखल शिक्षण विभाग आणि सामाजिक न्याय विभागाने घेतली. दैनिक देशोन्नतीनेही समाज माध्यमावरील वृत्ताची कालच्या अंकात दखल घेतली. ते वृत्तही वायरल होत आहे.धन्यवाद देशोन्नती.

समाज माध्यमांवर वायरल झालेली
पोस्ट……!

ऋतूराजचा प्रवेश रोखला…!

▪दहा हजार रूपयांअभावी अभियांत्रिकी प्रवेशाला मुकला

▪ही व्यथा आहे. ऋतूराज हुमणे या गुणवंत विद्यार्थ्याcची. गरीबी किती क्रुर असते. ती कशी थट्टा करते. त्याचे हे ह्दयद्रावक उदाहरण. ऋतूराज मोबाईलवर बोलत असताना. त्यांचा रडवेला आवाज कानावर पडत होता. तो माहिती देताना त्याचा कंठ दाटून येत होता. त्याची प्रचिती आल्यावर थोडं विषयातंर केलं. तेवढ्यात तो सावरला. अन् पुन्हा आपबिती सांगू लागला. तो बीई झाला. टक्केवारीत सीजीपीए 8.46 आहे. तो सुमारे 80 टक्याच्या आसपास जातो. . त्यामुळे पुण्यातील नावाजलेल्या सरकारी अभियांत्रिकी कॉलेजमध्ये नंबर लागला. त्याने पाच-सात हजार रूपयाची जुळवाजुळव केली. पुण्याचे कॉलेज गाठले. एम.टेक. मध्ये प्रकल्प व्यवस्थापक अभ्यासक्रमाला प्रवेश घ्यावयाचा होता. तो ज्या गटातून प्रवेश घेणार होता. त्यासाठी 18 विद्यार्थांना कॉल होता. त्यापैकी 17 जणांचा प्रवेश झाला.पैशाअभावी ऋतूराजला प्रवेश न दिल्याने ती जागा रिकामी राहिली. ऑफर आली अन् प्रवेश घेतला नाहीतर त्याला प्रवेशच मिळत नाही. वर्ष फुकट जातं. ही त्याची आपबिती..!

पुण्यात असं घडलं….!

ऋतूराज निवड समिती समोर हजर झाला. समिती सदस्यांनी विचारपूस केली. त्यानंतर दीड लाख रूपये भरा . तेव्हाच प्रवेश पक्कं होईल असं त्याला सांगण्यात आलं. रक्कम ऐकताच तो हादरला. समिती सदस्यांसमोर गयावया करू लागला. तेव्हा त्याला सांगण्यात आले. किमान पन्नास हजार रूपये भरावेच लागतील. तात्पुरते दहा हजार रूपये भरण्यासही त्याच्याकडे नव्हते. ऋतूराज म्हणाला, सर मला शिष्यवृत्ती मिळेल. आता फी भरावी लागत नाही. त्याने काही मित्रांना फोन केले. मित्रांनी सांगितले. आता पैसे भरावे लागत नाहीत. शिष्यवृत्तीतून फी ची रक्कम वळती केली जाईल. सदस्य म्हणाले, तु डायरेक्टरला भेट. त्यांनी परवानगी दिली. तर प्रवेश मिळू शकेल. तो सामाजिक न्याय खात्याच्या वेबसाईट उघडून दाखवत होता. मी शिष्यवृतीस पात्र आहे. हे सांगत होता. समिती सदस्य आमच्या वेबसाईटवर दिसत नाही असं म्हणून नकारघंटा वाजवित होते. त्याने डायरेक्टरचा फोन मागितला. तेव्हा तेवढ्या मोठ्या माणसाचा मोबाईल देण्यास नकार दिला. ऋतूराज डायरेक्टर कार्यालयात गेला. तेव्हा साहेब बैठकीत आहेत असं सांगण्यात आलं. अखेर सायंकाळचे पांच वाजले. प्रवेश वेबसाईट बंद झाली. सामाजिक न्याय खात्याचे आयुक्तांकडे हस्तक्षेपाची विनंती केली. त्यांच्याकडून सायंकाळी सात वाजता प्रतिसाद मिळाला.त्या क्षणी त्याचा प्रवेश हुकला होता. तो रडवेल्या चेहऱ्याने गावाकडे परतला. शिष्यवृत्ती गरजूंसाठी …! त्यासाठी नियम, कायदे बनविण्यात आले. ते सर्व कुचकामी ठरले. त्यात काय बदल करावयाचे ते संवेदनशील सरकारने करावे. इंथे शिष्यवृत्तीही कामी आली नाही. ऋतुराजचे हे एक प्रकरण उजेडात आले.असे किती ऋतूराज या व्यवस्थेचे बळी ठरत असतील. त्यांचा हिशेब नाही. इकडे व्यवस्था दिवाळी साजरी करीत आहे. तिकडे ऋतूराज एम.टेक. प्रवेशाच्या चिंतेत आहे.

एकल परिवार…!

2021 मध्ये पित्याला गमावले.अन् आता पदव्यूत्तर प्रवेश हुकला. आई, मुलगा चिंतेत आहे. कोरोनाने थैमान घातला. त्यात वडिलाचा रोजगार गेला. हाताला काम नाही. चुल पेटणे मुश्किल झाले. त्या चिंतने आजारी पडले. त्यात त्यांचा मृत्यू झाला.आई मोलमजूरी करते. त्यातून घरसंसार चालते. ऋतूराजला मोठी बहिण आहे. ती आयटीआय झाली आहे. दोघेही कष्ट करीत शिकतात. ऋतूराज बारावी चांगल्या गुणांनी पास झाला. बीई केलं. आता एम.टेक.चे शिक्षण घेण्याचे स्वप्न होते. त्यासाठी पुणे गाठले. त्याच्या स्वप्नावर व्यवस्थेने पाणी फेरले. ऋतूराजचे गाव खरबी.भडाऱ्यापासूव 12 किलोमीटर अंतरावर. या भागाचे आमदार, खासदार, पालक मंत्री आणि सामाजिक न्याय खात्याच्या अधिकाऱ्यांनी लक्ष घालावे. होतकरू मुलाला न्याय मिळवून देण्यास संघटनांनी पुढाकार घ्यावा. प्रवेश मिळवून द्यावा. एवढीच ऋतूराजची अपेक्षा आहे. निर्दयी व्यवस्थेच्या जाळ्यातून बाहेर निघण्यास तो धडपडतो आहे. ऋतूराज खचू नको. हिंमत ठेव.

समिती सदस्य हंसत होते…!

ऋतूराज समिती सद्स्यांपुढे विनवणी करीत होता. तेव्हा सद्स्यांनी त्याला सर्वासमोर उभे केले. हा म्हणतो, शिष्यवृत्ती मिळेल. मला प्रवेश द्या. या शब्दात हेटाळणी करीत होते. ही अतिशय चीड आणणारी घटना. या घटनेची चौकशी व्हावी. नियम मदतीसाठी असतात. अन्यायासाठी किंवा गरिबीची चेष्ठा करण्यासाठी नाहीत. चुक यंत्रणेची असेल. तर शिक्षा विद्यार्थ्याला नको. ऋतूराजला एम.टेक.मध्ये प्रवेश मिळावा. तो कसा देता येईल. ते सरकारने व यंत्रणेने ठरवावे. एवढेच..!( ऋतूराज रमेश हुमणे,खरबी,जिल्हा- भंडारा. मोब.7498622471 )
▪-भूपेंद्र गणवीर
▪▪▪▪▪▪▪▪▪▪▪▪